De stem van Gene Zijde

Leven is niet...

Leven is niet alleen maar de kunst

om voort te bestaan;

leven is de actieve keuze uit de vele mogelijkheden die er zijn.

En naarmate het aantal mogelijkheden groter is,

is het belangrijker dat wij juist weten te kiezen.

En juist kiezen kunnen wij alleen doen vanuit onszelf.

DE KUNST VAN ZELFBEPERKING.

Voor een mens die leeft zijn er zeer vele mogelijkheden, die hij niet geheel zal kunnen realiseren. Je hebt als mens en ook als geest een zeker aantal kwaliteiten en die maken het je mogelijk heel veel te bereiken. Maar om een maximum resultaat te krijgen zul je in hoofdzaak moeten werken aan datgene, wat voor jou inderdaad bereikbaar is en wat voor jou belangrijk is. Op het ogenblik dat je jezelf op geen enkel terrein beperkt, zul je je energie naar alle kanten gebruiken en verbruiken, zonder daarvoor grote en kenbare resultaten te krijgen.

De kunst nu van de zelfbeperking is wel in de eerste plaats het begrijpen wat belangrijk is. Een zeker meesterschap over het leven krijg je eerst dan, wanneer je precies weet wat je wilt en wanneer je al je krachten en energie inderdaad in die richting gebruikt. Dat wil niet zeggen dat de rest van het leven voor jou niet telt en dat je die eenvoudig terzijde stelt; maar wel dat je een groot onderscheid gaat maken tussen datgene, wat voor jou betrekkelijk onbelangrijk en zeer belangrijk is. Aan het belangrijke wijd je je energie.

In de belangrijke dingen kennen wij ook grenzen. Het is heel duidelijk dat u uzelf misschien zult kunnen hervormen, misschien ook een aantal mensen, maar dat u niet de hele wereld kunt veranderen. Op het ogenblik dat u gaat proberen de wereld te veranderen, kunt u er zeker van zijn dat u een taak op u hebt genomen, die te zwaar is. Ook hier weer de kunst van de zelfbeperking. Vraag u af: Wat kan ik mij van af heden als een bereikbaar doel stellen? Wat kan ik nu met mijn huidige mogelijkheden en capaciteiten bereiken van hetgeen ik begeer? En als u dat hebt gesteld, ga dan daarnaar streven. Ga dan daar uw kracht aan geven. U hebt uzelf dan beperkt, want u zou eigenlijk veel meer willen. Maar juist het feit, dat deze beperking te realiseren is, maakt het voor u metterdaad geestelijk zowel als stoffelijk mogelijk verder te komen. Hoe vager wij onze gedachten en onze idealen omschrijven, hoe vager wij ons streven aangeven, des te groter de kans dat het merendeel van onze krachten en vermogens wordt besteed, aan dingen, die eigenlijk geen inhoud hebben en die we later eenvoudig terzijde zetten en vergeten.

Het is begrijpelijk, dat een mens met zijn beperkte tijd als mens en zijn wel onbegrensde maar toch door het voorstellingsvermogen wel degelijk aan banden gelegde geestelijke werelden, steeds een bereikbaar doel zal moeten kiezen. Men moet voor zichzelf precies weten wat iets waard is. De waarde bepalen van hetgeen men nastreeft, is belangrijk. Ik kan mij voorstellen dat in de loop der tijden uw waarderingen zeer kunnen veranderen. De kunst van zelfbeperking is niet alleen te streven naar dat, wat u werkelijk wilt bereiken naar allereerst daarnaar te stre­ven. Om u een eenvoudig voorbeeld te geven.

Wanneer u een paar brieven wilt schrijven en u wilt ook een kopje thee drinken, dan zult u voor uzelf moeten besluiten wat gewichtiger is, maar ook wat noodzakelijker is. Het kan nl. zijn dat u op het ogenblik toch niet de gedachten hebt, die gemakkelijk te formuleren worden neerge­schreven. Dat u op het ogenblik nog geen concept van de brief in uw hoofd hebt. Dan gaat u theedrinken. Dan lijkt het misschien dat u tijd onttrekt aan de belangrijke bezigheid van het schrijven van de brief, maar in feite bevordert u voor uzelf een verder werken van de gedachten en doet u iets, wat noodzakelijk is; nl. u lest Uw dorst en u ontspant zich.

Een ander voorbeeld.

Ik kan mij voorstellen, dat er iemand is, die zegt: "Ik wil graag Olympisch kampioen worden in de marathonloop." Maar als u nog nooit een marathon hebt gelopen, dan zult u zeker niet in staat zijn die afstand werkelijk uit te lopen. U zult dus moeten beginnen met te bepalen wat u wèl kunt doen. En dan zult u misschien eerst beginnen met 100 m. of 500 m. te lopen. Dat is wel niet hetgeen u werkelijk verlangt, maar dát is hetgeen u op het ogenblik kunt doen. Het steeds doen van het­ geen nu bereikbaar is, hetgeen dus nu onmiddellijk als een soort training kan worden gezien, zal misschien later het winnen van een mara­thon in het vooruitzicht kunnen stellen. Maar ook hier weer. Beperk uzelf op de juiste wijze.

De hele wereld staat voor u open. Natuurlijk, er zijn veel menselijke wetten, zedenwetten, religieuze wetten, die u binden. Maar die binding is niet volledig echt. Want u bent vrij om die dingen te misachten, mits u de consequentie ervan neemt. We mogen dus niet zeggen dat elke mens a priori gebonden is. Integendeel, hij heeft heel veel mogelijkheden, onnoemlijk veel, maar hij kan niet al die mogelijkheden realiseren. En sommige mogelijkheden, die zeer begeerlijk lijken, hebben toch ook veel punten tegen. Dan gaat die mens dus, als hij verstandig is, als volgt redeneren: Deze mogelijkheden interesseren mij op het ogenblik niet, want ik kan er voor zover ik weet niets mee bereiken of niets mee doen. Die zet ik terzijde. Die mogelijkheden begeer ik wel, maar er zitten voor mij op het ogenblik onoverwinnelijke nadelen of bezwaren aan verbonden. Die zet ik ook terzijde. Hier heb ik een paar punten, die mij maar half interesseren., maar die onmiddellijk te verwerkelijken zijn. Hier denk ik over na. En dáár zijn nog een paar punten, die misschien bereikbaar zouden kunnen worden gemaakt. Hoe kan ik nu hetgeen mij niet direct interesseert maar direct te verwerkelijken is én hetgeen misschien later te verwerkelijken kan zijn en ook wordt begeerd met elkaar in over­eenstemming brengen? Waar is iets, wat deze beide waarden verbindt? Hieraan ga ik mijn krachten geven, hiervoor ga ik leven. Dat is zelfbeperking.

Ik wil nog verdergaan. Het is u mogelijk een all‑round kennis te vergaren, waarbij u dus iets weet van recht, van geschiedenis, van theologie, van geneeskunde en wat dies meer zij. Met die all‑round kennis zult u voor uzelf veel kunnen begrijpen; ze is dus zeer kostbaar en nuttig. Maar als u zich te veel gaat specialiseren, zullen andere gebieden achter raken. U bent niet in staat u gelijktijdig sterk te specialiseren en een overzicht over het geheel te behouden. Als wij weten wat wij willen, zullen wij ons beperken. Als ik een all-round overzicht wil behouden over de wereld, zal ik mij dus ‑ ook als ik een zeer grote aanleg heb voor recht, geneeskunde, godsdienst of iets anders ‑ daar bewust afremmen, op dit het geheel ge­handhaafd blijft.

De kunst van zelfbeperking is niet in de eerste plaats de zelfbeperking zelve maar het vinden van de reden om iets te doen of iets te laten; en daarnaast dient men zich aan het eenmaal genomen besluit ook te houden. De grootste kunst echter van zelfbeperking ligt wel hierin, dat ‑ wanneer wij hetgeen wij ons als doel hebben gesteld hebben volbracht – wij daarnaast toch nog andere secondaire doeleinden zullen nastreven of zelfs geen doeleinden en alleen te leven. Want een zelfbeperking, die alle ge­bieden van het leven omvat, betekent over het algemeen in feite een steeds weer jezelf prijsgeven, steeds weer zondigen tegen hetgeen je voor jezelf hebt gesteld. Ook in het beperken van jezelf moet je een gezonde beheer­sing, hebben, een gezonde zelfbeperking kennen want anders zul je ook daarmee niet verder komen.

Als regel zou ik nog op het volgende willen wijzen: zelfbeperking heeft alleen daar reden, waar in het "ik" een beheersing feitelijk mogelijk is. Als ik echter mijn gedachten niet kan beheersen in een bepaalde richting, is het pogen dit alleen negatief te beheersen (dus eenvoudig terzijde te stellen) uit den boze. Ik zal hieraan veel kracht er tijd moeten verspillen, zonder een positief resultaat. Een zelfbeperking dient ook resultaten op te leveren. Eerst als zij in zichzelf zin heeft, doordat zij ons verder brengt, mag zij werkelijk worden beoefend.

VERRASSING.

Het onverwachte. Datgene wat gebeurt voordat ik eigenlijk besef dat het gebeurt. Zo zien we een verrassing, maar is dat wel waar? Is een verrassing niet iets wat we eigenlijk steeds voelen aankomen? Hebben we niet steeds weer het gevoel nu gaat er iets gebeuren of nu moet er iets gebeuren?

Er is geen sprake van de feitelijke verrassing van het opeens en plotselinge ontstaan van iets geheel onverwachts. Maar we hebben het voor onszelf niet willen weten. We hebben het altijd in een hoekje weggeduwd. Want we zijn verbonden met de totaliteit van de kosmos en uit het geheel van die kosmos voelen we voortdurend aan wat de werkelijkheid is. En als we het voor onszelf niet willen toegeven, nu ja, dan komt dat misschien naar buiten in vreemde dromen of wonderlijke beelden. Maar eigenlijk weten we ook als we niet de exacte vorm kennen.

De verrassing ligt meer in de uiterlijkheid dan in het feit van de verrassing. En zo we dit beseffen, zullen we ook minder snel verrast zijn in het leven door wat er gebeurt. Want al kennen we de vorm niet, die het gebeuren zal aannemen, we weten dat het op komst is. We weten dat het zich voltrekt. We weten dat het voorbij gaat. En hiermee moeten we ons vooral bezighouden. Dan zullen we nooit wezenlijk verrast zijn.

Als anderen ons door een vriendelijkheid verrassen, dan zullen we heel vaak weten wat er gaat komen. Maar dan zullen we toch zeggen dat we het niet hebben geweten. Want de kunst van de verrassing is vooral je te laten verrassen, zelfs als je alles al weet.

Ik geloof, dat dit ook voor het leven geldt. Wanneer je alles weet omtrent je leven en je toekomst, is het leven zelf niet erg interessant meer. Toch voel je heus wel waar het naar toe gaat. Geef jezelf dan gewoon de kans om verrast te worden. Probeer niet alles te weten. Probeer niet alles vast te leggen. Laat het een beetje over je heen komen, al is het alleen maar om spontaan te kunnen reageren in het leven en niet voortdurend jezelf te bedriegen door te doen alsof het onverwachte geschiedt, terwijl je eigenlijk allang bezig bent om het te verwachten.

DE KUNST VAN HET LUIEREN.

Werkelijk luieren is een kunst. Niets doen is verveling. Maar luieren is niets doen met een inhoud, al is die inhoud vaak slechts dat je nu niets behoeft te doen.

In de ontspanning ligt soms een veel grotere mogelijkheid om jezelf geestelijk en fysiek op te laden dan in welke wanhopige joggingoefening dan ook. Ik geloof ook dat luieren, mits op de juist wijze beoefend, u ertoe kan brengen de werkzaamheden die onvermijdelijk zijn met meer energie, beter en in kortere tijd te volbrengen. Vooral voor de kunstzinnig verslaafde luiaard is immers zijn arbeid datgene wat verricht moet worden, opdat de luiheid beoefend kan worden. Een mooie visie.

Als wij leren om het nietsdoen te ervaren als een oplossing van ons eigen wezen waardoor er alleen nog wat vage gedachten overblijven, dan leren we tevens elke uiting, als ze noodzakelijk is met volle kracht, volle intensiteit en besef te doen. In die zin is een deel van ons bestaan in de geest eveneens gewijd aan iets wat u luieren zoudt kunnen noemen. Een wat sluimerende recapitulatie die zich eigenlijk buiten je afspeelt als een soort geprojecteerd droombeeld en waarin je dan heerlijk zuchtend verzinkt totdat de bezigheid je roept en blijkt dat hetgeen je hebt gerecapituleerd je in staat stelt om plotseling beter en vaak krachtiger te reageren.

Wie zoekt naar een zo groot mogelijk innerlijk evenwicht, naar een zo groot mogelijke energie zou ik daarom de raad willen geven. Verwaarloos de kunst van het luieren niet. Want een kunst is en blijft het om alles naast je neer te leggen, niet te grijpen naar de appel die boven je hoofd hangt maar te wachten tot ze op je mond valt. En dit zolang de honger niet zo knagend is dat je je tot bezigheid bewogen voelt. Met deze woorden kan ik u misschien toch een tip geven die voor u allen zeer belangrijk is. Ter overweging kunnen we dat dan zo formuleren;

Niets doen is een vorm van de meest universele activiteit. Want hij die niets doet, gaat op in al datgene wat gebeurt. Door zijn ontspanning kan hij deel worden van het gebeuren, als het past bij zijn wezen en zijn persoonlijkheid. Hij kan alles een betekenis geven zodat de dingen tot hem spreken zonder dat ze hem vermoeien. Ik raad u aan een poging in die richting te wagen.

Ik hoop hiermede het mij gestelde zeer kunstzinnige onderwerp voldoende behandeld te hebben. Dus luiert u gezellig. Word wijzer en krachtiger. En als u dat niet zou gelukken, probeer in ieder geval gelukkig en tevreden te zijn.

Wat is de kunst van het leven?

De kunst van het leven daarin gelegen,

dat u leeft om gelukkig te zijn.

Maar geluk is een innerlijke zaak,

die niet door uiterlijkheden hoeft bepaald te worden.

Geluk is harmonie in uzelf,

is kracht in uzelf,

is het ontwikkelen van mogelijkheden vanuit uzelf.

Kies dan daartoe.

Kies voor alles voor uw zelfzijn.

Kies voor uw eigen aansprakelijkheid,

voor uw eigen verantwoordelijkheid

 en voor uw eigen ontwikkeling

en tracht deze waarmakende,

anderen te helpen zover als u kunt.